“fieul ‘na mesa d’vin për piasì”!
Avete mai sentito dire “’na stisa d’vin”?
Sicuramente sì, anche come modo di dire usato dalle persone un po’ più anziane per dire “giusto un goccio”.
Sapevate che prima dell’adozione del sistema metrico decimale voluta da Carlo Alberto nel 1848 questa (e tante altre) erano le misure utilizzate dai piemontesi per la vita di tutti i giorni?
Litri o piccole quantità, chilometri o pochi metri, grammi o pesi più importanti… niente sfuggiva a queste unità di misura del Piemonte di una volta.
Ecco alcuni esempi di unità di misura piemontesi espresse con le caratteristiche diciture del dialetto:
Contenensa:
ën tin = l.1600-1300 ën butal = l.85-230
na brenta = l.40-58 ën butalin = l.37-43
na gavià = l.18-45 na sigela = l.10-15
ën sigilin = l.4-6 ën casül = l.0,5-1,2
ën butiun = l.1,5-1,8 ën pintun = l.1,7-2,0
na buta = l.0,75-1,0 na mesa = cc.400-500
ën canun = cc.500-600 ën bicer = cc.150-280
ën dil = cc.10 12 na gusa = cc.0,4 0,6
na stisa = cc.0,03 0,2
Fòrsa:
ën tratôr = hp 65-120 ën mül = kg. 60-95
n'asô = kg. 40-65 ën disprà = kg. 15-35
Longhëssa:
ën tir da sciopp = mt.550-850 ën tir da spuu = mt.4,36-5,58
na branca = mt. 1,45-1,68 na spana = mm. 165-225
ën dil = mm. 18-22 n'ungia = mm. 6,5-9,7
na frisa = mm. 0,18-1,9 ën foij da mila = mm.0,02-0,08
ën plücc = 0,02-0,08
Mecànica:
na frisa = mm.0,001 na bërlicà = mm.0,01
ën cicinin = mm.0,015 na s-cianta = mm. 0,03
na barbisà = mm. 0,035 ën plôcc = mm. 0,045
na pladina = mm. 0,05 ën decimot = mm. 0,75
n'ideja = mm. 0,1 na fërvaja = mm.0,13
na plà = mm. 0,15 na lacrima = mm. 0,2
na tersia = mm.0,3 na flapà = mm.3,0
Precisiun:
c passa = ± 0,0050% c suia = ± 0,0001%
ën tant ël trôch = ± 0,5000%
Pèis:
ën bastiment = ton.4500-12000 ën treno = ton.400-650
ën vagun = ton.35-70 ën tamagnun = ton.1,2-4,5
na carëtta = Kg.30-80 na caria = Kg.20-50
ën sac = Kg.10-35 ën miria = Kg.10
na palà = Kg. 2-5 na grampà = gr.40-150
ën briai = gr.20-30 ën cicinin = gr.1-3
Sveltëssa:
na falispa = Km/h 860-900 na fusëtta = Km/h 750-900
na bala da sciopp = Km/h 400-600 na lippa = Km/h 200-230
ën treno = Km/h 80-110 na levra = Km/h 50-60
ën can sensa bale = Km/h 35-50 na lumascia = Km/h 0,5-1,20
ën gamber = Km/h 7-15